Staaljournaal: Omslag staalmarkt door EU-beleid?

In oktober wordt de toon in de Europese staalmarkt bepaald door beleid, niet door vraag of aanbod. Brussel heeft een nieuw importkader ingevoerd als opvolger van de safeguard- maatregelen, bedoeld om de Europese staalmarkt structureel te beschermen tegen goedkope importen en overcapaciteit van buiten de EU. Dat meldt Noviostaal in het Staaljournaal van oktober.

Het systeem werkt eenvoudig: buitenlandse leveranciers mogen ongeveer dertien procent van de Europese staalmarktcapaciteit blijven benutten zonder extra belasting. Zodra die grens wordt overschreden, geldt automatisch een invoerheffing van vijftig procent. De quota worden elk kwartaal opnieuw vastgesteld en kunnen niet worden doorgeschoven naar de volgende periode. Daarnaast geldt de nieuwe melt and pour-regel, die bepaalt dat staal alleen meetelt als het daadwerkelijk in het opgegeven land is gesmolten en gegoten, om omwegen via derde landen te voorkomen.

Voor warmgewalste, koudgewalste en verzinkte coils betekent dit een forse beperking van de toegestane importvolumes. De quota voor warmgewalste coils worden verlaagd naar circa 5,2 miljoen ton per jaar, ruim 3,5 miljoen ton minder dan in 2024. Voor koudgewalste coils geldt een plafond van 1,5 miljoen ton (- 1,7 miljoen ton), terwijl verzinkte coils worden begrensd op 2,85 miljoen ton (- 1,8 miljoen ton). Ook bij constructiestaal wordt ingegrepen, met beperkingen voor lange producten zoals betonstaal, walsdraad en profielstaal. Doel is de bezettingsgraad van Europese staalfabrieken te verhogen naar circa tachtig procent, tegenover ongeveer 67 procent nu.

De nieuwe maatregelen richten zich vooral op de invoer van ruwstaal, terwijl eindproducten van staal grotendeels buiten de heffingen vallen. Dat veroorzaakt spanning tussen de bescherming van Europese staalfabrieken en de concurrentiepositie van de verwerkende industrie. Goedkope import van staalhoudende eindproducten of van uit staal gemaakte producten, bijvoorbeeld uit Azië, kan zo alsnog druk houden op de Europese markt. In de komende maanden zal duidelijk worden in hoeverre dit beleid blijvende invloed heeft op de richting van de Europese handelsstromen.

De nieuwe invoerheffing verandert de rekensom voor importeurs ingrijpend. Een warmgewalste coil uit China kost momenteel rond 480 dollar per ton, oftewel circa 415 euro bij de huidige koers. Inclusief zeevracht komt de kostprijs uit op ongeveer 470 euro CIF Europa. Met een heffing van vijftig procent stijgt dat tot circa 700 euro per ton, nog voor lossing en meerprijs. Import buiten de quota wordt daardoor economisch ongunstig, zolang Europese basisprijzen rond 580 – 600 euro per ton liggen. Alleen leveringen binnen de vrijgestelde volumes blijven interessant, maar de onzekerheid over timing en registratie maakt kopers terughoudend.

Europese markt herstelt voorzichtig

Na een rustige septembermaand lijkt de Europese staalmarkt in oktober voorzichtig te kantelen. Het nieuwe importbeleid zorgt voor minder druk van buiten Europa. Veel handelaren en servicecentra hebben de afgelopen maanden hun posities afgebouwd en daardoor minder nieuw materiaal ingekocht. De totale voorraden blijven, kijkend naar de actuele vraag, nog relatief hoog, maar de ruimte om verder af te bouwen wordt kleiner. Daarmee komt het moment dichterbij waarop de markt opnieuw zal moeten gaan inkopen, zeker als de importstromen beperkt blijven.

De actuele basisprijs voor warmgewalste coils (HRC) ligt in ons land rond 600 euro per ton, waarbij sommige deals iets lager of juist iets hoger liggen, afhankelijk van onder meer volume, kwaliteit en levertijd. Enkele staalfabrieken proberen dit moment te benutten om hun basisprijzen iets te verhogen en hanteren inmiddels richtprijzen tussen 610 en 630 euro per ton. In Zuid-Europa liggen de niveaus iets lager, al worden in Italië voor specifieke kwaliteiten biedingen tot 690 euro per ton basis geleverd genoemd.

Ook bij verzinkte coils (HDG) zijn de eerste effecten van het nieuwe importbeleid zichtbaar. Europese staalfabrieken verhoogden hun offertes licht tot rond 675 euro per ton, terwijl de importdruk merkbaar is afgenomen. Nieuwe aanbiedingen uit Azié zijn schaars, deels door de 50%-heffing en deels door de aanhoudende CBAM-onzekerheid, waardoor exporteurs hun volumes liever richting andere regio’s sturen. Dat zorgt voor meer rust op de Europese markt en helpt staalfabrieken hun recente prijsverhogingen beter vast te houden.

De bouw en machinebouw blijven stabiel op laag niveau, terwijl de automobielsector licht aantrekt. Tegelijk blijft de financieringsdruk hoog, waardoor veel afnemers beperkt willen inkopen. De markt reageert daarom vooralsnog gematigd positief: handelaren zien wel meer activiteit bij vaste klanten, maar nog geen breed herstel.

De aangekondigde beleidswijzigingen leiden ook tot aanpassingen bij verschillende Europese staalfabrieken. Enkele staalmakers hebben geplande onderhoudswerkzaamheden uitgesteld om te profiteren van het gunstigere prijsmomentum. In Noordwest-Europa draaien de meeste productielijnen op een gematigd tempo, zonder de onderbrekingen van afgelopen zomer. In Zuid- en Oost-Europa blijft de productie voorzichtiger, mede door zwakke lokale vraag en concurrentie uit Turkije. In Duitsland wordt gewerkt aan de herstart van enkele koudwalslijnen, terwijl in Frankrijk de focus ligt op kostenbesparing en energietransitie. Ook in Roemenié en Tsjechié wordt gekeken naar verdere modernisering van installaties, mede in het licht van toekomstige CBAM-verplichtingen.

Wereldwijde context en vooruitblik

Wereldwijd blijven de signalen gemengd. In China liggen de staalprijzen onder druk door zwakke binnenlandse vraag en stijgende exportvolumes, die zich nu vooral richten op markten buiten Europa. De Chinese export van staalproducten steeg in september met ruim tien procent op maandbasis tot ruim tien miljoen ton. De productie trok begin oktober weer aan na het aflopen van milieubeperkingen in Tangshan, terwijl veel fabrieken via export hun meerprijzen proberen te behouden. De gemiddelde exportprijs voor warmgewalste coils ligt inmiddels rond 470 – 480 dollar per ton FOB, het laagste niveau sinds de afgelopen zomer.

Tegelijkertijd bouwen steeds meer landen handelsbescherming op tegen goedkoop Chinees staal. Volgens recente cijfers hebben inmiddels 62 landen maatregelen ingesteld, goed voor meer dan 200 actieve beperkingen. De VS, Canada, Australië, het VK en de EU nemen samen meer dan de helft daarvan voor hun rekening.

Vooruitzichten

De Europese staalmarkt lijkt in oktober een omslagpunt te naderen. Minder importdruk en een lichte vraagverbetering zorgen voor stabilisatie richting het einde van het jaar. Warmgewalste coils bewegen rond 600 euro per ton, met ruimte voor een lichte stijging als het importvolume verder afneemt. Koudgewalste en verzinkte coils volgen in vergelijkbare orde, met een meerprijs van 80 – 120 euro boven HRC. CBAM en de nieuwe quota blijven de belangrijkste onzekerheden voor de komende maanden, maar de neerwaartse druk lijkt voorlopig af te nemen. Tegelijk blijven staalhoudende eindproducten grotendeels buiten de heffingen, wat het herstel van de Europese markt enigszins kan afremmen. Alles bij elkaar genomen lijkt een lichte prijscorrectie naar boven in de rest van het vierde kwartaal redelijk waarschijnlijk. De markt zoekt balans tussen beleid, marktvertrouwen en reéle vraag.

ArcelorMittal

De staalfabriek van ArcelorMittal in Fos-sur-Mer ligt sinds 8 oktober deels stil na een brand bij hoogoven 2, veroorzaakt door ontstoken productresten op een transportband. De schade aan transportbanden en een elektrisch verdeelstation houdt de hoogoven tot in november buiten bedrijf, terwijl ook de staalafdeling tijdelijk stilligt. De stilstand valt samen met de renovatie van hoogoven 1, die later hoogoven 2 moet vervangen.

ArcelorMittal investeert in Frankrijk ruim 1,2 miljard euro in een nieuwe elektrische hoogoven, terwijl de herstart van hoogoven 4 in Duinkerke inmiddels is begonnen. De geplande bouw van een fabriek voor direct-gereduceerd (DRI) ijzer is voorlopig uitgesteld.

Acciaierie d’Italia

Het door de Italiaanse overheid beheerde staalbedrijf Acciaierie d’Italia in Taranto heeft eind september tien biedingen ontvangen voor de overname van de voormalige llva-fabrieken. De voorstellen worden beoordeeld op werkgelegenheid, koolstofreductie en de omvang van de investeringen. Doel is een duurzame toekomst voor de installaties en de bescherming van de werknemers.

Tata Steel

Tata Steel Nederland heeft met de overheid een intentieverklaring ondertekend voor de verduurzaming van de staalfabriek in IJmuiden. De overheid stelt hiervoor maximaal twee miljard euro beschikbaar binnen de maatwerkaanpak om de milieu-impact van grote industriële bedrijven te verkleinen. De totale investering bedraagt circa 4 tot 6,5 miljard euro, waarvan Tata Steel het grootste deel zelf financiert. De steun volgt pas na het sluiten van definitieve afspraken. Doel is dat de staalfabriek in 2045 volledig klimaatneutraal opereert.

Indicatieve basisprijzen

*Bij deze prijzen dienen nog toeslagen voor kwaliteit, dikte/breedte/lengte en eventueel beitsen, evenals vrachtkosten gerekend te worden.
***Genoemde prijzen zijn indicatief, circa en geheel vrijblijvend.