‘Plaat- en buisbewerkers moeten fundamentele keuzes maken’

De Nederlandse plaat- en buisbewerking staat onder druk. Stijgende kosten, personeelstekorten en veeleisende klanten dwingen ondernemers hun bedrijfsmodel tegen het licht te houden. Dat blijkt uit het rapport ‘Plaat- en buisbewerkende industrie: Klanteisen en hoge lasten dwingen tot herziening bedrijfsmodel’ van ABN AMRO in samenwerking met brancheverenigingen NEVAT en FPT.

Volgens schattingen van ABN AMRO zijn er in Nederland tussen de 1.700 en 2.000 plaat- en buisbewerkende bedrijven. De sector wordt geconfronteerd met een toenemend aantal bedrijfsbeëindigingen, terwijl de arbeidsproductiviteit afneemt. De druk neemt toe door oplopende kosten van arbeid, energie en materiaal én door een nijpend tekort aan technisch personeel.

Klanten verwachten meer flexibiliteit, kortere levertijden en 24/7-beschikbaarheid, zonder dat de prijs omhooggaat. ‘Kan de plaat- en buisbewerker niet voldoen aan deze eisen, dan gaan klanten het zelf doen’, stelt het rapport. Machinebouwers investeren sinds de coronaperiode vaker in eigen bewerkingscapaciteit, mede dankzij goedkope machines uit landen als China.

Ook de afzetmarkten staan onder druk. Sectoren als de bouw, automotive, en machinebouw (food en semicon) kopen structureel minder plaatwerk en buizen in. Dit komt volgens ABN AMRO niet door een tijdelijke dip, maar door mondiale ontwikkelingen zoals de energietransitie, duurzaamheidseisen en geopolitieke spanningen.

Drie grote opgaven vragen om een nieuwe koers

Het rapport identificeert drie grote opgaven waar plaat- en buisbewerkers mee te maken hebben:

1. Verhoging van de arbeidsproductiviteit – noodzakelijk om concurrerend te blijven.
2. Ontwikkeling van nieuwe afzetmarkten – om minder afhankelijk te zijn van sectoren onder druk.
3. Professionalisering van management en opvolging – veel ondernemers naderen de pensioengerechtigde leeftijd.

Daartegenover staan drie oplossingsrichtingen die toekomstbestendigheid mogelijk maken:

• Automatisering en digitale transformatie
• Schaalvergroting en diversificatie
• Vernieuwing van het bedrijfsmodel

Deze routes zijn volgens ABN AMRO onderling verbonden. Zo is voor automatisering vaak een zekere schaalgrootte nodig, en zonder digitalisering ontbreekt de stuurinformatie om efficiënt te opereren.

Van capaciteitsleverancier tot system supplier

In het rapport worden vier typen plaat- en buisbewerkers onderscheiden, op basis van hun verantwoordelijkheid voor het eindproduct en hun mate van specialisatie:

• Capaciteitsleverancier – produceert op basis van aangeleverde tekeningen, richt zich op volumes en flexibiliteit.
• Processpecialist – levert specialistische bewerkingen in nichemarkten tegen hoge uurtarieven.
• Totaalleverancier – verzorgt ontwerp, engineering, assemblage en regie over het hele traject.
• System supplier – fungeert als ketenregisseur, met verantwoordelijkheid voor de volledige levenscyclus van niet-kernproducten.

De positie in deze typologie bepaalt mede welk ontwikkelpad het meest logisch is. Zo hebben eerstelijns toeleveranciers baat bij procesdigitalisering, terwijl capaciteitsleveranciers eerder investeren in arbeidsautomatisering.

Business Model Canvas als hulpmiddel

Om de juiste keuzes te kunnen maken, adviseert ABN AMRO gebruik te maken van het Business Model Canvas (BMC) van Alexander Osterwalder. Dit model helpt bij het analyseren van de negen bouwstenen van een bedrijfsmodel, van klantsegmenten tot kostenstructuur en verdienmodel.

Volgens het rapport is het BMC bij uitstek geschikt als gesprekstool (‘praatplaat’) binnen het managementteam of met strategische partners zoals toeleveranciers, banken en opvolgers.

‘Plaat- en buisbewerkers moeten de komende periode strategische keuzes maken om een eigen, onderscheidende positie te claimen’, aldus de conclusie van het rapport. Het alternatief is om vast te houden aan bestaande werkwijzen en enkel in vervanging te investeren. Maar in een markt met felle prijsdruk en dalende marges blijkt dat steeds vaker onvoldoende.

Lees hier het complete rapport.