Dalende staalprijzen en groeiende import

De staalimporthoeveelheden in de Europese Unie zijn in het derde kwartaal fors toegenomen. Zoveel zelfs dat er enerzijds een tekort aan transportcapaciteit over land dreigt en anderzijds, omdat de opslaghallen in de havens overvol zijn, er zelfs aangekondigde inkomende beladen schepen voor lossing worden geweigerd. Dat blijkt uit Het Staaljournaal van Noviostaal van 20 september 2021.

Er wordt gesproken over een volume 6- tot 7-voudige groter dan gebruikelijk en er zou in de EU-havens méér dan 1 miljoen ton platte en lange staalproducten klaarliggen om ingeklaard te worden. Die enorme toevloed van gewalst materiaal is dan ook een eerste bedreiging voor de prijspolitiek die de grotere Europese staalproducenten momenteel voeren. Zij willen immers zoveel mogelijk het huidige prijsniveau gehandhaafd zien, maar dat zou nog wel eens een hele opgave kunnen gaan worden.

Het zijn namelijk niet alleen die grote importvolumes die vanwege minder schaarste aan materiaal de marktprijzen onder druk zetten, maar er zijn ook nog andere factoren die een neerwaartse trend bij de prijzen veroorzaken. Noviostaal noemt hier als eerste de grote problemen die de autofabrikanten ervaren bij het schromend tekort aan halfgeleiders. Alleen al in augustus nam de productie in de EU met negentien procent af vergeleken met augustus 2020. Dat raakt niet alleen de afzet van staal aan de autofabrikanten zelf, maar ook hun toeleveranciers.

Vooralsnog is er op afzienbare termijn nog geen oplossing voor dat probleem te verwachten en dus zal de behoefte aan staal vanuit die branche niet snel gaan verbeteren. Sterker nog: er zijn handelaren en servicecenters die materiaal, wat bestemd was voor “auto”, nu verkopen aan afnemers in andere sectoren. Intussen produceren de staalfabrieken hun opdrachten vanuit de autobranche wel door, waardoor bij de eerdergenoemde distributeurs de voorraden oplopen.

Daarnaast heeft de staalmarkt te maken met stabiele tot licht dalende schrootprijzen, maar vooral met sterk afgezwakte ijzerertsprijzen. Dat de ertsprijzen zo sterk verlaagd zijn wordt veroorzaakt door de productiebeperkingen die in China zijn doorgevoerd. De Chinese regering heeft besloten, dat de totale productie van staal in 2021 niet hoger mag zijn dan die van het voorgaande jaar.

In 2020 fabriceerde China circa 1.060 miljoen ton en daarmee 54 procent van het mondiale totaal. De productiereductie is bedoeld om energie te besparen en minder milieuvervuiling te laten plaatsvinden. Tot en met augustus 2021 zouden de Chinese staalproducenten in totaal 733 miljoen ton gemaakt hebben en dus zou er voor de rest van het jaar slechts 327 miljoen ton geproduceerd mogen worden. Daarnaast heeft de overheid een plan bekend gemaakt waarbij in de periode oktober tot en met maart nog meer productie zal worden beperkt. Het land zal, zo verwachten deskundigen, als gevolg van de reductie van de productieopbrengst juist importeur in plaats van exporteur van staal gaan worden.

Dat er minder gefabriceerd gaat worden is sinds vorige maand te merken bij de afname van ijzererts, waarvan de vraag dus fors onderuit is gegaan en dus daalden de ijzerertsprijzen eveneens drastisch. Dat laatste aspect is een van de oorzaken dat importstaal behoorlijk goedkoper is geworden. Vanuit Oost-Europa en Azië, bijvoorbeeld India, worden nu warmgewalste coils aangeboden voor prijzen die liggen rond de 950 (= ca. € 815) dollar per ton CFR-haven Zuid-Europa, exclusief importheffing. Ter vergelijking: de basisprijzen van West-Europese fabrieken bewegen zich tussen de 1.120 tot 1.180 euro per ton en die in Zuid-Europa rond de 1.040 euro, afhankelijk van de kwaliteit en de oorsprong.

Voor de goede orde merk Noviostaal bij het bericht over geïmporteerde rollen staal aanvullend wel op dat het hier bijna uitsluitend gaat om “zwarte” rollen, dus ongebeitste coils. Gebeitst materiaal is onverminderd heel moeilijk verkrijgbaar en dat zal zo blijven tot zeker eind 2021. Daarnaast gaat het gerucht rond, dat de Europese Commissie zou overwegen het bestaande beleid van importheffingen binnenkort te gaan heroverwegen. Bij Noviostaal is die eventuele beleidswijziging niet bevestigd en het blijft dus een gerucht, maar als dat zou gaan gebeuren dan is zeker nu nog de Europese Unie een interessante afzetmarkt voor exporteurs van buiten de Unie. Immers de prijzen hier liggen ruim boven die van China, Vietnam en elders in Azië, en zijn daarmee dus erg aantrekkelijk.

Prijzen in de VS liggen nog hoger dan die in de EU, maar de Amerikaanse markt is door de vigerende strenge importheffingen afgegrendeld voor grotere volumes importmateriaal. Als gevolg van die invoerbelemmeringen zijn de prijzen voor warmgewalste coils daar inmiddels opgelopen tot bijna 2.000 (= ca. € 1.690) dollar per ton. Het eerdergenoemde gerucht over mogelijke herziening van de EU-importheffingen komt niet zomaar uit de lucht vallen. India heeft in circa twee maanden tijd ruim 600.000 ton coils naar Europa geëxporteerd, maar ziet haar afzet hier nu beperkt door de importheffing. Het land overweegt nu zelf ook een invoerregeling op onder meer staal uit Europa te gaan invoeren als tegenreactie op het EU-beleid.

Intussen is ook nog het overleg gaande tussen de EU en de VS over de wederzijdse invoerbeperkende maatregelen en daarover wordt in november een besluit verwacht. Een herziening of zelfs volledig wegnemen van deze wederzijdse importheffingen zou voor de Europese staalfabrieken erg welkom zijn. Immers indien van beide zijden de belemmeringen zouden worden weggenomen hebben de EU-staalmakers er een zeer interessante afzetmarkt bij. Nu al wordt zeker materiaal naar Noord-Amerika uitgevoerd, maar in die gewijzigde omstandigheden zal dat exportvolume alleen maar toenemen vanwege de veel hogere prijzen en dus betere marges. De grotere EU-fabrieken beweren vol te zitten voor dit jaar. Kleinere centraal-Europese fabrieken bieden hier en daar nog wat tonnages aan voor levering in november-december. Kennelijk hebben zij nog wat ruimte in hun productieplanning.

Feit is dat de grote schaarste, zoals die eerder dit jaar heerste, wat afgenomen is. De vraag is ook of dat het tekort aan materiaal zo blijven zal of verder gaat afnemen? Immers in België en Duitsland hebben fabrieken in het eerste, tweede en derde kwartaal bewust of vanwege technische problemen c.q. onderhoud minder staal gemaakt, maar hoopt men in het vierde kwartaal de productie weer tot een normaal niveau terug te brengen.

De kernvraag nu echter is, nu alle marktpartijen van vakantie terug zijn en langzamerhand ook de onderhandelingen tussen de automobiel- en staalproducenten op gang komen, hoe de prijsontwikkelingen zullen zijn. De meningen in het netwerk van Noviostaal lopen hierover echt fors uiteen. Er zijn partijen die denken dat in de loop van deze en volgende maand nog wat lagere prijzen te zien zijn, maar dat er daarna weer een opwaartse trend te verwachten zal zijn. Anderen denken het tegenovergestelde, namelijk dat de hausse van prijsstijgingen definitief voorbij is en er een daling zal volgen waarbij de basisprijs in de loop van 2022 tot onder de duizend euro zal komen te liggen.

Voor beide visies zijn er argumenten voor en tegens. Er zijn namelijk tal van ontwikkelingen gaande die de koers van de staalprijzen kunnen gaan beïnvloeden. Natuurlijk hoe de economische groei zich ontwikkelt.
Maar ook: wat zal de uitkomst zijn van de eerder al genoemde onderhandelingen tussen de EU en de VS, de vraag wanneer de automobielproductie weer zal gaan toenemen, de groei of afname van de hoeveelheid importstaal in de komende maanden, handhaving of afname van de materiaal schaarste, wel of geen herziening van het EU-importquota systeem, een toename of stabilisatie van de Europese binnenlandse staalproductie, verdere daling of niet van de ijzerertsprijzen, maar ook een mogelijke verhoging van de rente, die de drang van investeren negatief kan beïnvloeden en wellicht wijzigingen van binnenlandse politieke verhoudingen in verschillende EU-landen.

Allemaal zaken waar de resultaten en de effecten ervan nog niet te voorspellen, laat staan weten zijn. Al die ontwikkelingen echter zijn zeker boeiend om te volgen en maken ook dat de staalmarkt als altijd interessant blijft. Maar tegelijkertijd betekent het ook dat het lastig is een heldere prognose over het te verwachten prijsverloop te maken. Geen wonder dan ook dat de voorspellingen en meningen van diverse insiders over de mogelijke prijsontwikkelingen zover uiteenlopen.

IJzererts

De wereldwijd enorm afgenomen vraag naar ijzererts heeft geleid tot een scherpe daling bij de dagprijzen. Medio september werd voor 1 ton circa 110 dollar betaald. In het voorjaar boekte men nog orders voor ongeveer 165 dollar per ton.

Steenkool en cokes

De prijzen van steenkool en cokes – beide nodig voor de productie van ruwstaal – zijn sinds juni sterk opgelopen. In het voorjaar werd voor steenkool nog 110 dollar per ton betaald, inmiddels is dat gestegen naar ruim 350 dollar. Voor Cokes wordt momenteel ruim 650 dollar per ton gevraagd. Dat was in het voorjaar nog circa 400 dollar.

China

Ondanks de productiebeperkingen, die de Chinese overheid heeft opgelegd aan de nationale staalfabrieken, heeft ‘s werelds grootste staal-producerend land dit jaar tot nog toe voor het recordbedrag van twintig miljard dollar ijzererts aangekocht. Daarbij moet worden aangetekend, dat de ijzerertsprijs in de eerste helft van 2021 explosief gestegen is. In augustus werd toch nog circa 97 miljoen ton ijzererts ingevoerd.

Autoproductie

Het enorme tekort aan halfgeleiders raakt de automobielindustrie erg hard. Verschillende merken hebben hun productiestraten voor kortere of langere tijd stilgelegd of draaien met een zeer gereduceerde productie. Bijvoorbeeld in Italië daalde de productie in juli 2021 met min 29 procent ten opzichte van 2020 en met min 26 procent ten opzichte van 2019. In totaal werden in die maand slechts 36.800 auto’s opgeleverd. In augustus nam de productie af met 27 procent. In Duitsland en Frankrijk met respectievelijk 23 en vijftien procent. In de eerste acht maanden werden in de EU in totaal bijna zeven miljoen auto’s gefabriceerd, wat een stijging betekent van zeven procent ten opzichte van 2020.

Tata Steel NL

Staal is een milieuvriendelijk product want recyclebaar, echter uit voortschrijdend inzicht wordt meer en meer vastgesteld, dat de ruwstaalproductie veelal op een niet-milieuvriendelijke manier gebeurt. Een eerder voorbeeld van de verontreiniging in de omgeving is de problematiek rond de uitstoot door de voormalige ILVA-fabriek in Taranto (Zuid-Italië). Na jaren van rechtszaken, procedures, dreigende sluiting en sanering is er dit jaar eindelijk een overeenkomst voor een investering gesloten waardoor die uitstoot zeer beperkt zal gaan worden. Echter die omvorming van de ruwstaalproductie naar een groenere versie zal tijd gaan kosten. Staal produceren is immers een ingewikkeld en veel energie-vragend proces.

Eenzelfde ontwikkeling is nu te zien in IJmuiden, waar Tata Steel nu kampt met milieuproblemen. Het Indiase moederbedrijf heeft weliswaar besloten tot forse investeringen om die uitstoot te beperken, maar wil tegelijkertijd ook de Nederlandse faciliteit verkopen, omdat het concern zich uit Europa wil terugtrekken. Echter een milieuonvriendelijke producerende staalfabriek verkopen zal niet eenvoudig zijn.

Noviostaal vermoedt dan ook dat het voor Tata menens is de bestaande vervuiling drastisch te gaan beperken, zodat deze fabriek, die vooral producten voor de automobiel-, bouw- en verpakkingsindustrie maakt en daarin bovendien ook een leidende positie heeft, een aantrekkelijke overnamepartner kan zijn voor andere producenten in de staalindustrie.

Inmiddels heeft Tata Steel besloten bij de ruwstaalproductie zich volledig op de waterstofroute te richten om de CO2-uitstoot significant te beperken. De Tweede Kamer en de Nederlandse regering discussiëren nu ook over de milieuproblemen bij Tata Steel in IJmuiden en zullen keuzes moeten gaan maken hoe verder. Daarbij spelen politieke, economische en strategische overwegingen een rol. Want weliswaar is Tata Steel een grote vervuiler en heeft het een enorme CO2-uitstoot, maar het bedrijf rendeert goed en is ook een belangrijke werkgever in die regio. Een andere vraag daarbij is bovendien: kan of wil Nederland verder zonder een eigen staalproductie?

Staalproductie

De mondiale productie van ruwstaal voor de 64 landen die rapporteren aan de World Steel Association (WSA) bedroeg 161,7 miljoen ton (Mt) in juli 2021, een stijging van 3,3 procent ten opzichte van juli 2020. China produceerde 86.8 Mt in Juli 2021, -8.4 procent t.o.v. juli 2020. India 9.8 Mt, +13.3 procent. Japan 8.0 Mt, +32.5 procent. De Verenigde Staten 7.5 Mt, +38 procent. Rusland (geschat op) 6.7 Mt, +13.4 procent. Zuid-Korea 6.1 Mt, +10.8 procent. Duitsland 3.0 Mt, +24.7 procent. Turkey 3.2 Mt, +2.5 procent. Brazilië 3.0 Mt, +14.5 procent. Iran (geschat op) 2.6 Mt, +9.0 procent.

Groen staal produceren

Het produceren op een milieuvriendelijker wijze betekent wel een kostprijsverhoging voor de staalmakers. Het streven van de Europese Unie om in 2050 CO2-neutraal te zijn betekent namelijk forse, zo niet gigantische, investeringen voor de staalproducenten, waarvoor verschillende ondernemingen al overheidssteun, regionaal, nationaal of Europees, hebben aangevraagd. Daarnaast echter zijn enkele producenten bezig met het berekenen van een vaste toeslag per ton. Tata Steel voerde al een extra van elf euro per ton in en heeft dat inmiddels verhoogd naar zestien euro. Naar verluidt wil een Oostenrijkse producent een toeslag invoeren van 55 euro per ton.

Staalinvesteringen

Ondanks dat er mondiaal gezien een grote overcapaciteit in de productie van ruwstaal is worden er toch weer investeringen uitgewerkt voor het bouwen van nieuwe staalfabrieken. In de Verenigde Arabische Emiraten worden plannen ontwikkeld voor een fabriek voor de productie van warmgewalste rollen staal. Deze nieuwe productiefaciliteit zou moeten worden gebouwd in een van de Emiraten en zou een capaciteit moeten krijgen van circa vijf miljoen ton. De bedoeling is een moderne milieuvriendelijke fabriek te bouwen met een minimale CO2-uitstoot, die een leidende rol in de MENA-landen (Midden-Oosten en Noord-Afrika) zou moeten krijgen en om de Emiraten minder importafhankelijk te laten worden.

Noviostaal geeft per 20 september 2021 de volgende indicatie voor de circa fabrieks-staalprijzen voor coils en kwartoplaat in euro per ton:

• Warmgewalste coils: 1110 – 1150
• Koudgewalste coils: 1250 – 1280
• Sendzimir verz. coils: 1280 – 1300
• Kwartoplaat: 1000 – 1040

Deze maand dalen de prijzen voor alle soorten. De daling loopt van 15 euro per ton voor Warmgewalste coils naar 30 euro per ton voor Koudgewalste coils, Sendzimir verzinkte coils en Kwartoplaat, ten opzichte van de staalprijzen in augustus 2020.