Column Edse Dantuma: Europees economisch herstel geannuleerd

De situatie op grote luchthavens lijkt wel een afspiegeling van de economische ontwikkelingen in Europa. Naarmate wachttijden en annuleringen toenemen, worden frustraties groter en groeit de teleurstelling. Het economische tij is gekeerd in Europa. Er hangt een recessie in de lucht.

Hoge inflatie leidt tot ‘annuleringen’ van consumptie en in toenemende mate ook tot ‘annuleringen’ van nieuwe investeringen en industriële orders. Hierdoor blijft het langverwachte economische herstel van de eurozone voorlopig uit. De opleving van de economie na het einde van de lockdowns in horeca-, recreatie- en dienstensector wordt overschaduwd door de oorlog in Oekraïne, nieuwe fricties in toeleveringsketens en hoge inflatie. Terwijl veel Europeanen van de zomer proberen te genieten, doemt aan de horizon een economisch zeer hete herfst- en winterperiode op. Geen van de huidige risicofactoren voor de economie van de eurozone zal waarschijnlijk snel verdwijnen, de oorlog in Oekraïne vermoedelijk wel het minst. Daardoor blijven energie- en grondstoffenprijzen hoog en het economisch sentiment bedrukt.

Als we buiten Europa kijken, zijn ook daar de grote economische risico’s niet van de lucht. Tenzij China zijn zero-covid-strategie aanzienlijk bijstelt, zullen de lockdowns van mei in Shanghai niet voor het laatst de wereldwijde toeleveringsketens verstoren. In Europa zijn we trouwens ook nog niet van covid gevrijwaard. Ook zonder een volledige stop van Russische olie en gas zijn onze groeiprognoses voor de eurozone daarom naar beneden bijgesteld en verwachten we rond de jaarwisseling een recessie.

Ondanks de sterk divergerende rentes op staatsobligaties lijkt een terugkeer van de eurocrisis overigens niet waarschijnlijk. Overheden hebben de lange periode van lage en negatieve rentetarieven benut om schulden af ​​te bouwen en de rentelasten aanzienlijk te verminderen. Het Europees Herstelfonds biedt waar nodig fiscale steun en de institutionele structuur om de staatsschuldencrises het hoofd te bieden is sinds 2010 ook verbeterd. Bovendien is er veel politiek kapitaal in de monetaire unie geïnvesteerd en is het met de huidige geopolitieke onzekerheid moeilijk voor te stellen dat Europese regeringen de unie bewust torpederen.

Ondertussen zijn veel harde cijfers over de Nederlandse economie nog vrij solide. Zo bevindt de werkloosheid zich dicht bij recorddiepten en zijn de consumptievolumes nog nooit zo hoog geweest als in april. Maar harde cijfers zijn er alleen over het verleden. Nederland is geen eiland in Europa.  De vooruitzichten zijn minder gunstig geworden. De transactiegegevens van ING wijzen op een forse daling van de consumentenbestedingen in juni. Hoewel dit slechts een eerste signaal is, verwachten we dat hoge energierekeningen, stijgende kerninflatie en een record laag consumentenvertrouwen hun weerslag zullen hebben op de consumentenbestedingen in de tweede helft van 2022. We verwachten dat de Nederlandse economie al in de tweede helft van dit jaar in een milde recessie terechtkomt. Maar we houden een slag om de arm. Zo zijn bedragen die op de bankrekeningen van huishoudens worden gestort nog nooit zo hoog geweest en staat de werkgelegenheid nog steeds op recordhoogte.

Ook het optimisme in de Nederlandse industrie loopt terug. Een fors lagere productiegroei is waarschijnlijk. Maar: de structurele groei van de technologische industrie en dan vooral de machine-industrie en (toelevering aan) de halfgeleidermarkt maakt onze industrie net wat minder gevoelig voor de economische tegenwind uit Europa en China. Veel grote Aziatische chipfabrikanten zijn namelijk buiten China gevestigd.

Edse Dantuma,

Sectoreconoom Industrie bij ING