Ondernemers ervaren meer economische onzekerheid

Bijna drie kwart van de ondernemers ervaarde het afgelopen jaar meer economische onzekerheid. De belangrijkste oorzaken waren veranderingen in de vraag of markt, geopolitiek en binnenlands beleid. Om hiermee om te gaan vergroten ondernemers het vaakst hun interne flexibiliteit of stellen ze investeringen uit. Dit meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op basis van de conjunctuurenquête van juli 2025.

Dit onderzoek is uitgevoerd bij bedrijven met vijf of meer werkzame personen, in samenwerking met de Kamer van Koophandel (KVK), het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB), de organisatie voor midden- en kleinbedrijf MKB-Nederland en de belangenvereniging van ondernemers VNO-NCW. 

De meest genoemde oorzaak van toenemende onzekerheid was veranderingen in de vraag of markt, ruim een derde van de ondernemers gaf dit aan. Ook geopolitiek was een belangrijke oorzaak, 28 procent van de ondernemers noemde dit als een van de belangrijkste oorzaken voor de toegenomen onzekerheid. Daarnaast waren binnenlands beleid of regelgeving voor ruim 22 procent van de ondernemers een belangrijke oorzaak van toenemende onzekerheid.

Verschil per bedrijfstak

Het aandeel ondernemers dat meer onzekerheid ervaarde verschilt sterk per bedrijfstak. In de vervoer en opslag en de industrie lag dit aandeel met ongeveer tachtig procent relatief hoog.

Door de ondernemers in de industrie werden vooral de geopolitieke ontwikkelingen genoemd als belangrijkste oorzaak. In de bouw was binnenlands beleid of regelgeving de belangrijkste oorzaak van onzekerheid.

Verhogen interne flexibiliteit belangrijkste maatregel

In het afgelopen jaar heeft 61 procent van de ondernemers toegenomen economische onzekerheid ervaren en daar ook maatregelen tegen genomen. De overige 39 procent ervaarde geen toenemende onzekerheid of nam geen specifieke maatregelen. De meest genoemde maatregel was het vergroten van de interne flexibiliteit: ruim een kwart van de ondernemers gaf dit aan. Daarnaast gaf negentien procent van de ondernemers aan investeringen uit te stellen of te verminderen, en zeventien procent noemde het opbouwen van financiële buffers en strakker liquiditeitsbeheer als reactie op de toegenomen onzekerheid. 

Aanpak onzekerheid

Het aandeel ondernemers dat toegenomen onzekerheid ervaart en hiertegen maatregelen neemt, verschilt per bedrijfstak. In de industrie ligt dit aandeel met ongeveer zeventig procent relatief hoog. Industriële ondernemers die toegenomen onzekerheid ervaren en daartegen maatregelen nemen, zetten het vaakst in op het vergroten van de interne flexibiliteit (47%), gevolgd door het uitstellen van investeringen (34%) en het opbouwen van financiële buffers (22%).