Waarom dalen de staalprijzen?

De staalprijzen in de Europese Unie vertonen nog steeds een dalende trend. Eigenlijk is dat een vreemde ontwikkeling. Immers veel grondstoffen zijn in prijs gestegen en over het algemeen zijn energie- en andere met name consumentenprijzen, als voedsel, behoorlijk in de lift gegaan. Staal daarentegen vertoont een tegenovergesteld beeld. Reden voor het Novio Staaljournaal om eens wat uitgebreider te gaan zoeken naar een mogelijke verklaring hiervan en waarom er nog steeds geen opwaartse beweging te zien is.

Natuurlijk speelt in de EU al langer het probleem van het tekort aan halfgeleiders, wat pijn doet bij de automobielproductie en inmiddels ook bij andere artikelen zoals witgoed. Dan heeft corona ook meerdere problemen veroorzaakt, zoals productiebeperkingen als gevolg van uitval door ziekte of verkleining van transportmogelijkheden, enzovoort. Daarnaast worden we inmiddels al 8 maanden lang in toenemende mate geconfronteerd met negatieve gevolgen van de invasie door Rusland in Oekraïne, bijvoorbeeld de huidige energiecrisis. Toch ligt de oorzaak van de neerwaartse spiraal van de staalprijzen niet alleen in Europa, maar voor een belangrijk deel ook in Azië.

China

China is als ’s werelds grootste staalproducent ook de belangrijkste afnemer van grondstoffen als ijzererts en steenkool, die beide nodig zijn voor de productie van ruwstaal. Dus als dat land minder staal produceert wordt er ook minder van dergelijke grondstoffen verhandeld. Over alle periodes bekeken behoudt China ondanks de daling t.o.v. vorig jaar haar dominante positie als grootste producent en blijft daarmee in de wereld de grootste afnemer van ijzererts en steenkool. Wanneer we als peildatum 31 december 2019 nemen is de globale productie t/m augustus 2022 met 29 mto gedaald, maar die van China per saldo met slechts 3 mto. De afname van de Chinese ruwstaalproductie over de eerste 8 maanden van 2022 vergeleken met dezelfde periode 2021 is ca. 40 mto en is daarmee het grootste deel (59%) van de totaalafname in die periode (ca. 68 mto). Maar China blijft zowel in volume als procentueel gezien ’s werelds grootste staalproducent en heeft daardoor grote invloed op de koers van de grondstofprijzen.

Cokes

In de periode oktober 2021 t/m februari 2022 stegen alle staalprijzen, behalve die van cokes. In de dan volgende maanden, tot 1 oktober 2022, daalden ze echter allemaal. Dat lijkt dus nagenoeg parallel te lopen aan de productiedaling in China en toont dus aan hoe belangrijk de rol van China op de globale grondstoffenmarkt is. De prijzen in Azië voor warmgewalste rollen liggen voortdurend beduidend onder het niveau van die op de Europese markt. Daarbij mag niet vergeten worden dat begin maart enkele EU-staalfabrieken uit de markt gingen en korte tijd daarna terugkeerden met fors verhoogde prijzen. Offertes werden afgegeven met een basisprijs van € 1.400 per ton. Deze reactie volgde op de Russische invasie in Oekraïne eind februari, waardoor veel fabrieken zich zorgen maakten over de continuïteit van de toevoer van allerhande grondstoffen, alsmede (wals-)plakken en knuppels (billets) uit beide landen. In die chaotische situatie plaatsten veel afnemers orders, bang als men was voor eventuele tekorten aan materiaal. Men rekende daarbij met levertijden zoals die in 2021 gewend was en die indertijd tot wel 5-6 maanden konden uitlopen. In de volgende maanden echter bleek dat enerzijds de staalmarkt, o.a. vanwege nog meer problemen in de toelevering vooral in de automobielsector, ging stagneren, waardoor afroepen uitgesteld werden. Anderzijds werden levertijden korter, omdat staalfabrieken hun orderboeken dunner zagen worden, aangezien er minder besteld werd. Vanwege die kortere levertijden in combinatie met een teruglopende vraag namen de voorraden toe, onder meer bij  distributiebedrijven.

De oplopende inflatie en tevens de stijgende rente zetten druk op de economische ontwikkelingen en dus daalde ook nog eens de behoefte aan staal. Het gevolg was, dat verschillende fabrieken naast prijsverlagingen vanaf medio 2022 ook hun productiecapaciteiten tijdelijk afschaalden. Naar schatting is in totaal 15% van de bestaande ruwstaalproductie in de EU stilgelegd, maar economen schatten in dat de neergang van de staalbehoefte ruim 20% is, waarmee er dus nog steeds een overcapaciteit zou bestaan. De lagere staalprijzen werden deels opgevangen door goedkoper geworden grondstoffen. Echter naast steeds hoger wordende energieprijzen kregen de Europese fabrieken ook nog eens te maken met extreem lage importprijzen, met name vanuit Azië. Staalprijzen binnen de EU bleven dus onder druk staan en zijn inmiddels vergeleken met dit voorjaar bijvoorbeeld voor warmgewalste rollen bijna gehalveerd.

Niet positief

Hoe ziet de globale ontwikkeling er op korte termijn nu uit?
Van diverse kanten horen we niet al te positieve geluiden. In Europa is de inflatie hoog en ook de Verenigde Staten publiceerde onlangs een onverwacht hoger inflatiecijfer. De Chinese economie lijdt enorm onder de zeer strenge COVID-maatregelen, die ook nog steeds voortduren. Zo werd onlangs nog een miljoenenstad in midden-China volledig geïsoleerd vanwege 10 nieuwe Corona-gevallen. Juist dat extreme beleid heeft de groei van de economie in 2022 fors afgeremd, tot naar verwachting slechts 2,8% (2021: + 8,1%). Over China horen we, naast die sombere prognoses over de economische groei en stagnerende investeringen in de vastgoedsector, ook signalen over een te ruime productiecapaciteit van ruwstaal, alsmede berichten over een zich maar niet verbeterende vraag uit de markt. Sterker nog: de verkoop van huizen en appartementen bijvoorbeeld is het afgelopen kwartaal met 25% gedaald. De Chinese vastgoedsector is de belangrijkste staalverbruiker met een marktaandeel tot 40%. Wel positief te noemen is, dat de afzet van auto’s dit jaar behoorlijk gestegen is (Zie “Nieuws uit de staalwereld”). Op 16 oktober is de 5-jaarlijkse vergadering van de Communistische Partij gehouden in de provincie Hebei, de belangrijkste staalregio in China, en de lokale autoriteiten aldaar hebben staalfabrieken recentelijk opdracht gegeven deze weken de productie te gaan beperken om zo de luchtvervuiling te minimaliseren. Er is ook hoop, dat voortvloeiend uit deze conferentie, de nationale overheid nog eens stimulerende maatregelen zal gaan nemen. Maar alles tezamen genomen maakt het toch dat sommige analisten verwachten dat ijzererts dit kwartaal nog lager aangeboden zal worden.

Inflatie blijft hoog

Hoe zal de economie in de EU zich verder ontwikkelen en wat staat er dan bij de staalprijzen te gebeuren? Het blijft niets anders dan een voorspelling natuurlijk, maar verschillende economen verwachten, dat de inflatie dit jaar hoog zal blijven en, mede afhankelijk hoe de voortgang van de oorlog in Oekraïne zal zijn, zal datzelfde gelden voor de rente en energiekosten, factoren die van invloed zijn op de economische groei. Om vraag en aanbod van staal beter in balans te laten komen zouden meer Europese fabrieken kunnen overwegen de huidige productiebeperkingen verder uit te breiden, want immers veel staalmakers produceren bij het huidige prijsniveau met verlies. Over eventuele verdere productiebeperkingen hebben we op moment van publicatie van deze editie van het StaalJournaal geen nieuwe informatie beschikbaar. Daarnaast is ook te bedenken, dat, indien de vraag in China zich niet verbetert, er vooralsnog geen zicht is op hogere grondstofprijzen en daarmee dan ook dat hogere exportprijzen naar Europa onwaarschijnlijk zullen zijn. Integendeel, de EU-staalmakers zullen dan juist last blijven houden van enorm lage respectievelijk scherp concurrerende importprijzen. M.a.w. de huidige marktsituatie biedt op korte termijn waarschijnlijk te weinig perspectief om bij de Europese staalprijzen een opwaartse trend te zien. Enige hoop op verbetering van de situatie is er wel, omdat vooral de distributeurs medio of eind komende maand met aanvragen de markt op zullen (of moeten?) gaan om hun materiaalbehoefte ten behoeve van hun voorraden in te gaan dekken. Dat blijft voorlopig echter ongewis, want diezelfde voorraden zijn immers nog steeds hoog. Maar van de andere kant: een ommekeer in de staalmarkt kan heel snel gaan, want dat heeft het verleden ons wel geleerd.