Staaljournaal: Europese staalmarkt in afwachtende houding

December oogt onrustig, maar de markt blijft afwachtend. Terwijl staalprijzen licht oplopen en orderboeken van Europese staalfabrieken sneller vollopen dan verwacht, blijft de onderliggende vraag zwak. De activiteit oogt beter dan enkele maanden geleden, maar mist overtuiging. Niet de staalmarkt zelf, maar de regelgeving bepaalt het ritme richting 2026. Dat stelt het nieuwe Staaljournaal van Noviostaal.

CBAM ontwikkelt zich van beleidsconcept tot harde kostenfactor en vormt samen met de nieuwe Europese importregels voor staal het dominante onzekerheidsblok dat het handelsgedrag binnen de EU stuurt.

De recente prijsontwikkeling bevestigt dit beeld. In Noordwest-Europa bewegen werkbare prijsniveaus voor warmgewalste coils zich grofweg tussen 610 en 650 euro af fabriek. In Italië liepen de staalprijzen licht op, terwijl de markt in het noorden van Europa afgelopen week stabiel bleef. Verschillende staalfabrieken melden dat januari vrijwel is volgeboekt en dat ook februari grotendeels is gevuld. Tegelijkertijd blijft de daadwerkelijke handelsactiviteit beperkt. Onderhandelingen vinden nauwelijks plaats, de spotmarkt is dun en het aantal aanvragen ligt naar schatting zeventig tot tachtig procent onder een normaal niveau. De markt oogt georganiseerd, maar is niet gezond.

CBAM krijgt directe financiële impact

De grootste verschuiving richting 2026 komt uit het CBAM-dossier. In december verschenen meerdere documenten en correcties, waaronder aangepaste voorlopige CO2-waarden voor onder meer warmgewalste coils. Gemiddeld liggen deze waarden circa 35 procent hoger dan eerder werd aangenomen. Voor China lopen de verhogingen op tot bijna 62 procent en voor Thailand zelfs tot 69 procent. In extreme scenario’s worden voor India CO2-waarden genoemd die kunnen uitmonden in zeer hoge CBAM kosten per ton. Ook voor halffabricaten, koudgewalste coils en verzinkt materiaal stijgen de uitgangswaarden verder.

In de laatste correctieronde verlaagde de Europese Commissie weliswaar enkele proceswaarden, waaronder voor het traditionele hoogovenproces, dat werd vastgesteld op 1,37 ton CO2 per ton staal. Deze aanpassing verandert echter weinig aan het grotere beeld. Import wordt duurder, risicovoller en minder voorspelbaar. In 2026 kunnen bedrijven hun eigen CO2-cijfers bovendien nog nauwelijks benutten, omdat volledige jaargegevens pas later worden gecontroleerd. Hierdoor ontstaat een spanningsveld tussen theoretische CBAM kosten en onbekende werkelijke lasten, wat handelsbeslissingen vertraagt.

Richting 2026 is voorzien dat CBAM overgaat van een rapportageplicht naar een systeem met daadwerkelijke financiële consequenties. Import van staal krijgt daarmee een directe CO2-kostencomponent, die stapsgewijs wordt opgetrokken richting het niveau van het Europese emissiehandelssysteem, terwijl gratis emissierechten voor Europese staalfabrieken worden afgebouwd. CBAM verandert daarmee in de praktijk van een beleidskader in een structurele kostenfactor die prijsstelling, contractvorming en logistieke keuzes beïnvloedt.

Wat de markt in de wachtstand houdt, is niet zozeer de start van CBAM zelf, maar de uitwerking. Volgens de huidige lijn in Brussel wordt het instrument niet uitgesteld, maar de herziening en verdere invulling lopen vertraging op. Hierdoor blijft onduidelijk welke verwerkte staalproducten uiteindelijk binnen de scope zullen vallen en hoe streng de definitieve rekenmethodiek wordt toegepast. Deze onzekerheid vertaalt zich direct in het marktgedrag. Voorraadopbouw blijft beperkt, de spotmarkt is rustig en de nadruk ligt duidelijk meer op risicobeheersing dan op prijsoptimalisatie. Bedrijven kiezen liever voor flexibiliteit dan voor volume. Dit verklaart waarom orderboeken bij staalfabrieken redelijk gevuld zijn, terwijl de zichtbare consumptie achterblijft. Het is geen vraag gedreven markt, maar een markt die zichzelf organiseert rond onzekerheid en regelgeving.

Nieuwe importregels voor staal worden concreter

Naast CBAM blijven ook de nieuwe Europese importregels voor staal richting 2026 bepalend. Waar het huidige safeguard systeem tijdelijk is, krijgt het opvolgende kader vaste contouren. Volgens de ontwerpverordening treedt het nieuwe safeguard regime per 1 juli 2026 in werking en geldt het voor import uit alle derde landen. Alleen Noorwegen, IJsland en Liechtenstein vallen buiten het regime.
Een belangrijk nieuw element is de invoering van het melt and pour principe. Vanaf oktober 2026 moeten importeurs aantonen waar het staal is gesmolten en gegoten. Binnen twee jaar wordt beoordeeld of deze oorsprong ook de basis wordt voor quota toewijzing per land. Dit kan leiden tot herverdeling van quota en raakt handelsstromen waarbij productie over meerdere landen is gespreid.

Het systeem wordt verder verfijnd. Ongebruikte kwartaalquota mogen worden meegenomen binnen hetzelfde kalenderjaar en blijven tot twintig werkdagen in het volgende kwartaal beschikbaar. De eerste evaluatie volgt al na achttien maanden, met ruimte voor uitbreiding richting staalintensieve eindproducten. Buiten quota blijft een vaste heffing van 50% gelden. Import van staal dat is gesmolten en gegoten in Rusland en Belarus wordt uitgesloten, terwijl Oekraïne onder voorwaarden vrijgesteld blijft. Opvallend is dat in de huidige ontwerptekst geen aanvullend expliciet Rusland verbod is opgenomen. De invoering lijkt later te komen dan aanvankelijk gehoopt. Door vertragingen wordt juli 2026 realistischer dan april. Dit vergroot de kans op extra import in de eerste helft van het jaar, al wordt dit deels afgeremd door oplopende CBAM kosten. Parallel lopen andere dossiers door. De EU registreert inmiddels alle import van koudgewalste coils uit vijf Aziatische landen in het kader van een anti dumpingonderzoek. De gesprekken met de VS blijven vastzitten, waardoor het vijftig procent tarief op Europees staal voorlopig van kracht blijft. Ook onderhandelingen met India zorgen voor onrust.

Aan de aanbodkant zijn de signalen gemengd. Acciaierie d’Italia staat opnieuw in de etalage, met plannen voor herstel richting vier miljoen ton per jaar. Tegelijk laat de sluiting van een verouderde walserij in Polen zien hoe kwetsbaar oudere installaties zijn. De vraagzijde blijft zwak. De zichtbare consumptie staat in 2025 onder druk en pas later in 2026 lijkt ruimte voor herstel. China blijft ondertussen de wereldmarkt belasten met hoge exportvolumes en ligt op koers richting circa 120 miljoen ton uitvoer op jaarbasis. Dat is duidelijk hoger dan vorig jaar, toen de Chinese export naar schatting rond 110 miljoen ton lag, een toename van grofweg acht tot tien procent.

Voor het eerste halfjaar van 2026 beweegt de Europese staalmarkt zonder overtuiging. CBAM en de nieuwe importregels bepalen de speelruimte. Import wordt duurder en risicovoller, terwijl de binnenlandse vraag zwak blijft. Voor warmgewalste coils ligt een zijwaarts tot licht stijgend prijsverloop het meest voor de hand, gedragen door beperkt aanbod en aanhoudende onzekerheid. In Europa blijven werkbare niveaus daarmee voorlopig rond 610 tot 650 euro af fabriek, met Italië iets hoger waar aanbod krapper is. Pas wanneer regelgeving daadwerkelijk helder wordt en bedrijven weer kunnen plannen, kan de markt richting kiezen.

ArcelorMittal

ArcelorMittal onderzoekt opnieuw de herstart van hoogoven B in Gijón in Spanje. Sinds de onderhoudsstop afgelopen zomer ligt de ruwijzerproductie daar stil. Een definitieve beslissing is nog niet genomen. Daarnaast investeert het concern vijfhonderd miljoen euro in een nieuwe productielijn voor elektrisch staal in Mardyck in Frankrijk, ondersteund door 25 miljoen euro staatssteun. De fabriek krijgt een capaciteit van circa 155.000 ton per jaar en richt zich op toepassingen voor de auto en industriesector. De eerste drie productielijnen moeten eind dit jaar operationeel zijn; uitbreiding naar vijf lijnen volgt in 2027.

Thyssenkrupp

Thyssenkrupp legt de productie tijdelijk stil in Gelsenkirchen in Duitsland en Isbergues in Frankrijk, vanwege aanhoudende goedkope import en een zwakke vraag. In totaal worden ongeveer 1.200 arbeidsplaatsen geraakt. In Gelsenkirchen ligt de productie medio december een week stil, terwijl Isbergues vanaf januari vier maanden op halve capaciteit draait. Hervatting hangt af van verbeterende marktomstandigheden.

De maatregelen passen binnen een bredere herstructurering, waarbij de staalfabriek bijna 11.000 banen wil schrappen en de ruwstaalcapaciteit richting 2030 wil terugbrengen tot circa 8,7 tot 9 miljoen ton per jaar.

Acciaierie d’Italia (ADI)

De curatoren van de voormalige Ilva-fabrieken in Taranto overwegen een schadeclaim van vijf miljard euro tegen ArcelorMittal, gerelateerd aan de periode waarin het concern betrokken was bij het beheer van het staalcomplex.
De toekomst van Acciaierie d’Italia blijft onzeker door Europese regelgeving, druk vanuit vakbonden en de noodzaak van grootschalige investeringen in verduurzaming. Voor decarbonisatie wordt een investeringsbehoefte van ruim vijf miljard euro genoemd. Op 12 december werd bekend dat twee bindende biedingen zijn ingediend voor de overname van de fabrieken, afkomstig van Bedrock Industries en Flacks Group.

Tata Steel

Tata Steel heeft twee weken de tijd om kooksgasfabriek 2 in IJmuiden volledig in lijn te brengen met de geldende wettelijke eisen. De provincie Noord-Holland heeft het bezwaar van het staalbedrijf tegen een eerdere aanwijzing van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied afgewezen. Mocht na 24 december nog sprake zijn van overtredingen, dan kan dit gevolgen hebben voor de vergunning. Tata Steel geeft aan aan verbetermaatregelen te werken en kan tegen het besluit nog in beroep gaan.

Indicatieve basisprijzen

*Bij deze prijzen dienen nog toeslagen voor kwaliteit, dikte/breedte/lengte en eventueel beitsen, evenals vrachtkosten gerekend te worden.
***Genoemde prijzen zijn indicatief, circa en geheel vrijblijvend.