‘Mkb’er, werk een strategie en investeringsplan uit’

‘De op volle toeren draaiende Nederlandse metaalbewerkers met verspaning als hoofdactiviteit staan voor grote veranderingen’, is te lezen in het onlangs verschenen rapport dat David Kemps, specialist in trends en innovaties binnen de maakindustrie bij ABN AMRO, schreef. Tijdens de onlangs gehouden eerste online TechniShow Talks, vooruitlopend op TechniShow 2024, ging Kemps hierover in gesprek met directeur David Bender van familiebedrijf Bendertechniek, directeur Menko Eisma van het Duitse familiebedrijf TRUMPF en Mathijs Wijn, directeur van het Belgische familiebedrijf LVD Nederland.

‘De circa 915 bedrijven uit deze sector worden geconfronteerd met personeelskrapte, oplopende kosten voor digitalisering en hoge investeringen in het machinepark. Het zijn vooral grote afnemers als ASML die eisen dat de verspaners de lat steeds hoger leggen. Het is de vraag of het grote aantal relatief kleine bedrijven binnen de sector deze kosten kunnen dragen. Consolidatie ligt dan ook voor de hand’, meldt het rapport ‘Consolidatie in metaalbewerking’ dat Kemps in nauwe samenwerking met FPT-VIMAG en Nevat samenstelde. Hierin spreekt ABN AMRO de verwachting uit dat de Nederlandse verspaningsmarkt in 2030 verdubbelt naar bijna vijf miljard euro. Met name de groei van ASML vraagt veel van de capaciteit van Nederlandse verspaners.

Afhankelijk

Op de vraag of Nederland niet te afhankelijk wordt van ASML, antwoordt Kemps: ‘ASML vraagt momenteel zoveel van de verspanende bedrijven in ons land, dat sommige bedrijven ander werk laten liggen dat dan weer door collega-bedrijven wordt opgepakt. Maar zelfs zonder de opdrachten van ASML, is de machinebouwmarkt sterk groeiende en ziet de toekomst er rooskleurig uit. Wel zou ik deze bedrijven willen adviseren om in de nabije toekomst strategische keuzes te maken om een eigen onderscheidende positie te claimen. Uit het onderzoek kwam namelijk naar voren dat veel MKB-bedrijven in deze sector momenteel geen strategisch plan hebben voor de komende vijf tot tien jaar en derhalve ook geen investeringsplan. Om in de nabije toekomst met de digitaliseringstrend mee te kunnen is een dergelijk plan onmisbaar. Temeer omdat er de laatste jaren meer en meer wordt geïnvesteerd in deze industrietak, zeker sinds meer ‘private equity’ ondernemingen toetreden tot deze markt en de veelal kleinere bedrijven samenvoegen. Werd voorheen in deze branche nog gesproken over spindelrendement, nu gaan de gesprekken steeds vaker over return on equity’.

Digitalisering

Mathijs Wijn ziet de hierboven beschreven trend ook. Volgens hem is de toegenomen investeringsbereidheid mede een gevolg van de personeelskrapte in de sector. Automatiseren en digitaliseren lijkt dé enige oplossing te zijn. Hoewel investeren in dergelijke technologieën kostbaar is, levert het volgens Wijn zeker in deze kapitaalintensieve industrie ook veel geld op voor de bedrijven in kwestie. Zelfs voor MKB-bedrijven, of zoals ze aan tafel ook wel worden genoemd de ‘papa en mama’-bedrijfjes. Een voordeel van de hoge mate van investeringsbereidheid in deze sector is namelijk dat er relatief weinig nieuwe toetreders zijn tot de markt. Wel treden volgens de deelnemers aan tafel naast ABN AMRO nieuwe, gerenommeerde financieringspartijen toe en worden er volop nieuwe financieringsmodellen ontwikkeld. Menko Eisma vult aan: ‘Zo heeft onze organisatie een eigen leasemaatschappij opgericht. Door dit traject in eigen hand te houden, kunnen we klanten een flexibeler leasevoorstel doen. Denk bijvoorbeeld aan constructies als ‘Pay per Part’. Ter illustratie: de kosten van producten die op een lasersnijmachine worden gemaakt bestaan voor circa 80 procent uit materiaalkosten. Zeker kleinere bedrijven, die zo’n plaat niet volledig efficiënt kunnen gebruiken houden dus veel restafval over en dat werkt kostenverhogend.

Personeelstekort

Om klanten met deze problematiek te kunnen ondersteunen is een flexibel financieringsmodel voor materiaal opgezet, zodat het restmateriaal van een opdracht niet meer hoeft te worden doorgerekend op dat ene project, maar kan worden verdeeld over meerdere projecten waarin het restmateriaal wordt verwerkt.’

Specialismen worden steeds vaker gedigitaliseerd. Prachtige voorbeelden hiervan zijn kanten en lassen. Door de vakkennis die hiervoor nodig is in de besturing van de machines te stoppen, zijn er geen speciaal opgeleide mensen meer nodig om deze machines te bedienen. Een ander voordeel van digitalisering is dat deze geavanceerdere machines zijn volgebouwd met sensoren en meetinstrumenten, waardoor te allen tijde een zeer constant, kwalitatief hoogwaardig product vervaardigd kan worden. Aanmerkelijk constanter dan voorheen toen de mens deze taken nog handmatig uitvoerde. ‘LVD Benelux kiest er daarom altijd voor om automatiseringsprocessen bij klanten in drie geleidelijke stappen uit te voeren. Gestart wordt met manonafhankelijk produceren ofwel machines uitrusten met software die bepaalde kennis kunnen overnemen. Daarna kan de stap gezet worden naar manarm produceren. De operator bij een kantbank voert dan zetwerkzaamheden uit en monitort tegelijkertijd de werkzaamheden van de robot. Vanuit deze tweede fase kan ten slotte de overstap worden gemaakt naar manloos produceren ofwel volledig onbemand’, aldus Wijn.

Energie

Energie is heden ten dage een gevoelig onderwerp. Er zijn al industrieterreinen in Nederland waar geen gasaansluitingen meer worden aangelegd en waar de uitbreiding van toevoer van elektriciteit per bedrijf wordt beperkt. Met andere woorden: in sommige delen van Nederland zit het energienet op slot, waardoor bedrijven worden geremd in hun groei. Eisma: ‘Deze energieproblematiek vergt ook van ons als machineleveranciers enorme inspanningen. Samen met onze klanten moeten we namelijk op zoek naar creatieve, technische oplossingen hiervoor. Denk bijvoorbeeld aan het aansturen van volle stikstof-generatoren met zonne-energie die een bedrijf over heeft omdat er in de avond niet geproduceerd wordt. En dit is slechts een voorbeeld van een mogelijke constructie om met het energieprobleem om te gaan. Behalve voor onze klanten, is bovengenoemde situatie ook voor ons als machineleveranciers een belemmerende factor. Als de benodigde stroomaansluitingen namelijk niet kunnen worden gerealiseerd, dan wordt het voor ons lastig om nieuwe machines te verkopen. Desalniettemin zijn er ook enkele lichtpuntjes. Zo werd in deze sector zo’n tien jaar geleden nog volop gewerkt met CO2-lasers. In het kader van het toenemende energiebewustzijn is nu, anno 2023, een duidelijke trend waarneembaar dat steeds vaker twee CO2-lasers worden vervangen door één fiberlaser. Dit is beslist een goed begin.’ In aanvulling daarop merkt Bender op: ‘Niet alleen de vraag naar energiezuinigere machines neemt toe,  ook krijgen we vanuit de semiconductor-industrie steeds vaker de vraag om schoner te produceren. Derhalve worden momenteel de mogelijkheden onderzocht om afwasmachines in productielijnen te plaatsen.’

TechniShow 2024

Het bovenstaande is slechts een greep uit de vele uitdagingen waarvoor de verspanende sector de komende jaren komt te staan. Mkb’ers in deze branche die beter voorbereidt op die toekomst willen zijn, vinden op TechniShow 2024 een platform voor de maakindustrie van morgen. Hier zullen antwoorden worden gezocht op vragen als: ‘Hoe kan ik het nog strategischer aanpakken? en Wat heb ik echt nodig?’. Kortom een informatieve plek, waar ruimte is voor kennisuitwisseling, kruisbestuiving en natuurlijk voor het tonen van de nieuwste ontwikkelingen. De beurs wordt gehouden van 12 tot en met 15 maart in de Jaarbeurs in Utrecht.

Auteur: Henriëtte van Norel