Minder publieke R&D-investeringen zetten innovatie in Nederland onder druk

De Nederlandse publieke uitgaven aan onderzoek en ontwikkeling (R&D) nemen de komende jaren flink af. Volgens het Rathenau Instituut daalt het R&D-budget van de rijksoverheid van 9,7 miljard euro in 2024 naar 8,4 miljard euro in 2029. Als aandeel van het bruto binnenlands product (bbp) komt dit in 2029 uit op 0,66 procent, het laagste niveau in jaren.

Voor de Nederlandse maakindustrie en andere innovatieve sectoren betekent dit dat er minder publiek geld beschikbaar is om technologische ontwikkeling te ondersteunen. Tegelijkertijd lopen de fiscale voordelen voor bedrijven die investeren in R&D minder snel op dan in veel andere landen.

Bezuinigingen raken innovatieklimaat

De terugval in publieke investeringen heeft twee hoofdredenen: bezuinigingen op het Nationaal Groeifonds, dat juist gericht is op duurzame economische groei, en lagere bijdragen voor onderzoek aan universiteiten en umc’s. Minder geld voor fundamenteel en toegepast onderzoek kan op termijn het innovatieklimaat onder druk zetten.

Ook voor bedrijven verandert het speelveld. Fiscale regelingen die R&D-investeringen stimuleren, worden relatief minder aantrekkelijk. ‘We zijn uit de internationale top 10 gezakt’, zegt Alexandra Vennekens van het Rathenau Instituut. ‘Nederland is nu een middenmoter. We zitten rond het internationale gemiddelde.’

Voor ondernemers en technologiebedrijven betekent dit dat de concurrentiepositie op het gebied van innovatie kwetsbaarder wordt, zeker ten opzichte van landen waar publieke en fiscale steun voor R&D wel groeit.

Nederland sterk in Europese subsidieprogramma’s

Een positieve ontwikkeling is dat Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen de afgelopen jaren juist beter scoren bij Europese onderzoeks- en innovatieprogramma’s. Sinds de start van Horizon Europe in 2021 halen Nederlandse partijen jaarlijks gemiddeld 1,1 miljard euro binnen. Dat was onder Horizon 2020 nog 769 miljoen euro per jaar.

Procentueel behoort Nederland tot de koplopers: bijna negen procent van het Europese wetenschapsgeld komt hier terecht. Het honoreringspercentage is met 21 procent een van de hoogste in Europa. Europese samenwerking en deelname aan internationale projecten blijven daarmee een belangrijk instrument om R&D-financiering aan te vullen.

Cijfers op basis van overheidsbegrotingen

Het Rathenau Instituut stelt de cijfers op volgens internationale afspraken, op basis van de rijksbegrotingen van Prinsjesdag. Latere aanpassingen, bijvoorbeeld via de voorjaarsnota, worden verwerkt in volgende rapportages.

Het rapport ‘TWIN 2023-2029 – Totale investeringen in wetenschap en innovatie‘ biedt ondernemers, beleidsmakers en kennisinstellingen inzicht in de financiële trends rond onderzoek en innovatie in Nederland.