Amsterdam
1 apr. 2020
4 minuten
Het coronavirus heeft enorme gevolgen voor de economische activiteit, maar het verschilt per sector in welke mate, wanneer en hoe bedrijven geraakt worden. De gevolgen zijn het grootst voor leisure, retail, de industrie en de transportsector.
Dat meldt ABN AMRO in haar sectoranalyse. De economische schade door de uitbraak van het nieuwe coronavirus voltrekt zich via verschillende stadia. In eerste instantie, toen het virus om zich heen greep in China, werden de productiecapaciteit en productieketens sterk verstoord. Zowel de vraag naar als het aanbod van producten en diensten vanuit China nam in een rap tempo af, waardoor Nederland via de handel ook geraakt werd. Gemiddeld exporteert Nederland zo’n 2,5 procent van de totale goederen naar China. Nederland importeert zo’n 9 procent van de totale goederen uit China.
Vervolgens verspreidde het virus zich over andere landen en werden import- en exportketens wereldwijd verstoord. Voor eurozonelanden als Duitsland en Italië was dit naar onze verwachting al voldoende om in een recessie te raken. Met name Italië, waar het virus als eerste uitgroeide tot een besmettingshaard en waar de economie er al voor de virusuitbraak zeer zwak voor stond, krijgt zware economische
klappen te verduren. Toen het virus naar Nederland kwam, brak een derde stadium van schade aan voor de Nederlandse economie door de maatregelen die de overheid nam om het virus in te dammen. Op 27 februari meldde het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) het eerste besmettingsgeval van het nieuwe coronavirus in Nederland. Sindsdien treden ook negatieve economische effecten op vanuit vraag en aanbod in het binnenland.
Basisscenario
Voor haar voorspelling gaat ABN AMRO er vanuit dat de maatregelen van de overheid twee maanden aanhouden. De economische effecten van een ‘lockdown’ zullen verder al grotendeels optreden, omdat bedrijven uit eigen beweging al de deuren sluiten. Na enkele maanden verwacht ABN AMRO een stapsgewijze opheffing van de maatregelen, waarbij de maatregelen met de grootste gevolgen voor de economie – zoals het sluiten van de horeca – als eerste zullen worden opgeheven. In het basisscenario wordt ook rekening gehouden met de financiële hulp vanuit de overheid.
Diepe maar kortstondige recessie
In feite is een deel van de economie abrupt zo goed als stil gevallen door Covid-19. ABN AMRO verwacht dat het bruto binnenlands product (bbp) dit jaar met ongeveer 3,5 procent zal krimpen. De Nederlandse economie zal in het eerste en vooral het tweede kwartaal sterk krimpen: met ongeveer 1,5 procent en 4,5 procent ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Vervolgens – aannemende dat de meeste beperkingen in mei weer worden opgeheven – kan de economie in de zomer enigszins herstellen.
Import en export in een neerwaartse spiraal
Nederland is een open economie: van elke euro die de Nederlandse industrie verdient, wordt meer dan 70 cent door export opgebracht. Nederland exporteert ook veel intermediaire goederen. In een gemondialiseerde wereld, waarin productieketens met elkaar verweven zijn geraakt, kan het uitvallen van een enkel bedrijf hele ketens verstoren. Het coronavirus verspreidt zich ook razendsnel bij onze belangrijkste handelspartners, zoals Duitsland, Frankrijk en het VK. Doordat de consumptieve bestedingen ook in die landen teruglopen, vallen ook de in- en uitvoer fors terug. Italië heeft de productie van niet-essentiële goederen stilgelegd. Gemiddeld exporteert Nederland zo’n vier procent van de totale goederenuitvoer naar Italië, wat momenteel naar verwachting bijna terugvalt naar nul procent. Daarnaast wordt de handel bemoeilijkt door ingestelde grenscontroles, het wegvallen van luchtverkeer en personeelsuitval bij vervoersbedrijven. ABN AMRO verwacht dan ook dat de uitvoer in 2020 met zo’n zes procent terugvalt.
Grote onzekerheid rond investeringen
Of de huidige situatie uitmondt in een grote langdurige recessie of een kortstondige recessie hangt grotendeels af van hoe investeringen zich zullen ontwikkelingen. De samengestelde inkoopmanagersindex (flash) voor de eurozone daalde in maart naar 31,4, het laagste niveau ooit gemeten. Toch verwacht ABN AMRO – op basis van de aanname dat in juni de Covid-19 maatregelen weer opgeheven zullen worden – dat de investeringen vrij snel weer zullen opveren. Hoewel een terugloop van inkomsten van ruim drie maanden zwaar is voor ondernemers, zijn er maatregelen genomen door de overheid en banken voor het verschaffen van liquiditeit om deze tijd te overbruggen.
Empirische studies van natuurrampen en kernrampen laten zien dat een soortgelijke schok niet altijd leidt tot blijvende aantasting van de productiecapaciteit. Doordat bestaande productiestructuren met hulp van de overheid zoveel mogelijk in tact blijven, zal de economische activiteit aan de aanbodzijde sneller weer op gang kunnen komen als het coronavirus onder controle is. Echter de geschiedenis leert ook dat overheidsingrijpen nooit perfect werkt in het voorkomen van productie-uitval, faillissementen en werkloosheid. Voor 2020 houdt ABN AMRO rekening met een terugval van de investeringen van acht procent.
Alle sectoren worden geraakt
Deze situatie heeft een enorme impact op sectoren en individuele bedrijven. De pijn is het grootst bij de sectoren die direct afhankelijk zijn van consumenten, zoals de horeca en winkels. De plotselinge vraaguitval veroorzaakt ook een schokgolf door de hele keten. Zo heeft de sluiting van restaurants ook gevolgen voor de toeleveranciers van de horeca, de voedselverwerkers en de agrarische sector. De sluiting van horeca en winkels raakt de transportsector. De industrie merkte de gevolgen van het stilvallen van de productie in China al in een vroeg stadium, maar de beperkingen in de eurozone – de grootste handelspartner – leveren nog grotere problemen op. Met name de industrie, de bouw en de technologiesector zullen last krijgen van terugvallende investeringen.