Internationale spanningen laten bedrijven strategie aanpassen

Ruim een vijfde van de Nederlandse bedrijven heeft de bedrijfsstrategie aangepast of is dat van plan vanwege spanningen, verstoringen of beleidswijzigingen op buitenlandse markten. Dit blijkt uit de conjunctuurenquête die het CBS in maart 2025 hield onder bedrijven in de industrie, handel en dienstverlening. In de meeste gevallen kiezen bedrijven ervoor hun import- of exportmarkten te veranderen.

Volgens het CBS heeft inmiddels dertien procent van de bedrijven hun strategie bijgestuurd. Nog eens ruim acht procent is dat voornemens. Ongeveer 47 procent zegt geen plannen te hebben voor aanpassing, terwijl bijna een derde uitsluitend op de binnenlandse markt actief is.

Industrie en vervoer nemen het voortouw

Bedrijven in de industrie (33 procent) en in de sector vervoer en opslag (30 procent) reageren het vaakst op ontwikkelingen op buitenlandse markten. Binnen de industrie zijn het vooral bedrijven in de transportmiddelenindustrie (46 procent), de elektrotechnische en machine-industrie (45 procent) en de metaalindustrie (36 procent) die hun strategie aanpassen of dat overwegen.

Ook binnen de zakelijke en overige dienstverlening wordt relatief vaak gekeken naar de impact van internationale ontwikkelingen. In deze sectoren gaat het met name om bedrijven in research, architecten- en ingenieursbureaus, het reclamewezen en design, en de reparatie van consumentenartikelen.

Verschuiving van handelsstromen en productie

De meest genoemde maatregel is het kiezen van andere landen voor import of export. Van de bedrijven die hun strategie aanpassen, geeft dertig procent dit aan. In de industrie ligt dit aandeel met 48 procent nog hoger.

Daarnaast kiest twintig procent van de bedrijven voor het vergroten van voorraden, om zo beter bestand te zijn tegen onverwachte verstoringen. Dit gebeurt vooral in de sectoren vervoer en opslag, overige dienstverlening en informatie en communicatie.

Verplaatsing van productie is minder gebruikelijk, maar speelt wel een rol. Tien procent van de bedrijven verplaatst productie naar andere landen (‘friendshoring’), terwijl twee procent productie juist terughaalt naar Nederland (‘reshoring’).

Stijgende kosten voor een deel van de bedrijven

Een aanpassing van de bedrijfsstrategie heeft in veel gevallen financiële gevolgen. Van de bedrijven die hun strategie aanpassen, verwacht 36 procent een toename van de kosten. Voor 24 procent geldt juist het tegenovergestelde, terwijl veertig procent geen effect voorziet.

Een derde van de bedrijven die hun strategie aanpassen verwacht de prijzen van hun producten of diensten te verhogen. Dit komt het vaakst voor in de horeca en de detailhandel, waar respectievelijk 56 procent van de bedrijven deze stap overweegt. In de autohandel en -reparatie en in de zakelijke dienstverlening ligt dit percentage beduidend lager.

De meerderheid van de bedrijven (bijna twee derde) verwacht echter dat de prijzen gelijk zullen blijven, ondanks de aanpassingen in hun bedrijfsstrategie.