Amsterdam
17 mrt. 2015
5 minuten
3D-printing is ‘hot’. De Nederlandse markt groeit met 30 procent per jaar explosief naar een geschatte jaaromzet van 45 miljoen euro. Een Kleinduimpje in de Nederlandse branche van machinebouwers, metaal- en kunststofbedrijven, die een jaaromzet doen van 100 miljard euro.
Dit is in het kort de situatie van de Nederlandse 3D-print-markt zoals afgeleid uit de 3D-print analyse van David Kemps, Sector Banker Industrie van de ABN AMRO. Wereldwijd bedroeg de 3D-print markt volgens onderzoeksbureau Wohlers in 2013 zo’n 2,74 miljard euro (3,07 miljard dollar). Een klein kwart wordt verdiend met services, software, training en advies. De rest van de omzet komt uit: printerverkoop (30%), producten (30%) en grondstoffen (17%).
Nederland goed voor zo’n 45 miljoen euro
De exacte omvang van de 3D-printing markt in Nederland is lastig vast te stellen, stelt Kemps. Openbare cijfers zijn er niet. Toch komt Kemps een stuk verder dan koffiedik kijken. ‘Gebaseerd op onze jarenlange ervaring in deze markt en veel gesprekken met diverse partijen, schat ABN AMRO de Nederlandse marktomzet voor 2015 rond de 45 miljoen euro. Dit is een optelsom van de professionele én de consumentenmarkt, waarbij we hebben gekeken naar: 1. verkoop van 3D-printsystemen; 2. geprinte producten (op eigen machines en via Nederlandse services providers), en; 3. software en diensten als training, onderhoud en advies grondstoffen.’
In Nederland zijn er (nog) geen fabrikanten van professionele printers. De omzet uit de verkoop van printers is dan enkel de winstmarge die distributeurs zoals Landré, Brilliant, Palio en Kentie verdienen. Hoewel TNO en Additive Industries veel tijd stoppen in de ontwikkeling van een nieuwe industriële printer, zijn er landen met een grote voorsprong. Onze oosterburen bijvoorbeeld, met fabrikanten als EOS en Envisiontec. Of de VS, met de beursgenoteerde marktleiders 3D Systems en Stratasys. En dan zijn er nog de grote, traditionele machinefabrikanten als Trumpf, DMG Mori, Roland en Arburg. Na lang de kat uit de boom te hebben gekeken, brengen ook zij sinds vorig jaar 3D-printsystemen op de markt.
Nederland mist bovendien grote fabrikanten van vliegtuigmotoren, zoals GE, Rolls Royce en Pratt Whitney. Zij printen al op grote schaal onderdelen voor turbines. In Nederland gaat het om kleinere volumes. Zo gebruikt LUXeXcel in Goes 3D-printtechnologie voor de productie van lenzen en verwerkt ASML enkele 3D-geprinte onderdelen in haar machines. Maar de meeste Nederlandse fabrikanten zetten 3D-printing uitsluitend in voor rapid prototyping. En daar is moeilijk een directe waarde aan te verbinden.
Service providers
Er staan momenteel ongeveer 160 professionele 3D-printsystemen in Nederland. Je vindt ze grotendeels op de R&D-afdelingen van Shell, Philips en NLR. MKB-ondernemingen als Mareco, 3D-Project, Cocu en Heijcon bedienen de markt voor prototypes en architecten. Van de bijna twintig SLS-kunststofprinters staan de meeste bij de twee grootste Nederlandse service providers: Oceanz en Shapeways. Zij printen voor zowel de professionele als de thuismarkt. Omzetten van het Duitse CNC Speedform en het Belgische Materialise hebben we niet in onze berekening meegenomen, ook al richten deze providers zich deels op de Nederlandse markt.
Kijken we naar industriële doeleinden, dan zien we de grootste kansen voor 3D-geprinte metalen. Nederland telt nu een stuk of tien van dit soort printers, wederom bij grote bedrijven als Shell, Philips en sinds kort AAE. Daarnaast staan ze bij regionale samenwerkingsverbanden, zoals AddLab (Eindhoven) en Civon (Doetinchem). De Nederlandse service providers Mundo en Amitek bieden capaciteit voor de dentale, medische en fijnmechanische industrie.
De totale omzet van de Nederlandse service providers schat de bank op 11 tot 14 miljoen euro in 2015.
Op de consumentenmarkt is de situatie heel anders. Met 45 Fablabs, het 3D Hubs-netwerk en snelgroeiende printerfabrikanten als Ultimaker, Leapfrog, Builder 3D en Felix heeft Nederland een zeer actieve en enthousiaste thuisprintgemeenschap. Gezamenlijk verkopen deze fabrikanten meer dan 345 thuisprinters per week. Daarmee zijn ze goed voor een geschatte omzet van 20 miljoen euro in 2015.
Filament, harsen en poeders
Het Wohlers Report 2014 schat de mondiale omzet in grondstoffen op bijna 475 miljoen euro in 2013. Feit is dat de grote printerfabrikanten nog een monopolie hebben voor de professionele markt. DSM is hierop nog maar beperkt actief. De markt voor thuisprinter-filament is wel zeer competitief. Het Emmense Innofil3D is marktleider in Nederland. Een zeer behoudende schatting van de totale grondstofomzet in 2015 door Nederlandse fabrikanten: 1 miljoen euro.
Maatwerk op komst
In 3D-printing komt een aantal trends samen. De consument wil meer aandacht en dat vraagt om meer gepersonaliseerde fabricage. Fabrieken moeten omschakelen van massaproductie naar kleine, klantspecifieke volumes. Daarnaast vragen klanten om snelle levering en stellen ze hogere eisen aan duurzaamheid. Hierdoor zal naar verwachting lokale en decentrale productie op den duur een deel van de goedkope massaproductie in lagelonenlanden vervangen. 3D-printing en vergaande automatisering (robotisering) maken lokale productie steeds beter betaalbaar.
Een dwerg met groeistuipen
Ondanks de enorme hype rond 3D-printen, is een geschatte Nederlandse marktomzet van 45 miljoen euro in 2015 nog steeds beperkt. Een fractie van onze totale industriële productie. Kijk bijvoorbeeld alleen al naar de inkomsten van machinebouwers, metaal- en kunststofbedrijven die bij brancheverenigingen zijn aangesloten:
- FME-CWM 70 miljard euro
- Metaalunie 22 miljard euro
- Federatie NRK 8 miljard euro
Tel je deze omzetten bij elkaar op, dan kom je uit op 100 miljard euro. 3D-printing als industrie vertegenwoordigt dus maar 0,045 procent van dit totaal.
Te groot om te negeren
En toch: een groei van ruim 30 procent per jaar en een disruptief karakter maken 3D-printing tot een ontwikkeling om in de gaten te houden. Ik zie het niet als een directe bedreiging voor de traditionele maakindustrie, maar wel als interessante aanvulling op de huidige productieprocessen. Het Wohlers rapport 2014 schat dat op lange termijn meer dan 2 procent van de industriële omzet verdiend zal worden met 3D-printen. Dit zou dus een markt betekenen van minimaal 2 miljard euro in Nederland.
Zoals opgemerkt in het ABN AMRO-rapport Zie ginds komt de printer (2013) , ligt het initiatief in Nederland nog steeds bij de consument. Maar door de snelle ontwikkeling aan de grondstoffenkant en de toenemende snel- en nauwkeurigheid van printers, zal ook hier de industrie snel het stokje van hem overnemen.